De afgelopen maanden ben ik regelmatig benaderd door partijen die thuisbatterijen willen inzetten op meerdere markten dan alleen de day-ahead-uurmarkt. Lezers die, net als ik, een dynamisch contract hebben, weten hopelijk meteen waar ik het nu over heb.
Een week of twee geleden lanceerde Zonneplan hun NEXUS-batterij met daarbij inschattingen over de terugverdientijd wanneer Zonneplan de batterij voor hun klanten inzet op meerdere markten.
Om uitleg te geven over welke markten er nog meer zijn, geef ik hieronder een korte beschrijving van die markten. Naast de EPEX-Spot day-ahead-markt zijn er veel meer markten waarop een batterij ingezet kan worden. De EPEX-Spot zelf heeft ook niet alleen de day-ahead-uurprijs maar ook intraday kwartier-, halfuur- en uurprijzen én zelfs dagachteraf correctiemogelijkheden (post-market). Let wel op: om op al deze markten te kunnen participeren, moet je verschillende kwalificaties hebben.
Om te handelen op de spot- (EPEX-Spot) en/of forwardmarkten (ICE ENDEX) moet je gekwalificeerd zijn of dit doen via iemand die gekwalificeerd is. We hebben het dan over Balance Responsible Parties (BRP), al dan niet met een aansluiting.
Om diensten aan TenneT, de landelijke netbeheerder, te leveren om het net in balans te houden, moet je gekwalificeerd zijn als Balancing Service Provider (BSP).
Je kunt dan diensten leveren voor de Frequency Containment Reserve (FCR), de markt waarmee de landelijke netbeheerders ons Europese elektriciteitsnet op 50 Hertz houden.
Je kunt ook diensten leveren voor de automated Frequency Restoration Reserve (aFRR, de dienst die TenneT gebruikt om de balansdelta rondom nul te krijgen c.q. te houden). TenneT zit hier letterlijk aan de knoppen van de centrales die op dagelijkse basis worden gecontracteerd.
Voor het geval TenneT te weinig vermogen ‘onder de knoppen’ heeft, is er ook nog de manual Frequency Restoration Reserve, de mFRR, ook wel bekend als noodvermogen. Wanneer noodvermogen wordt geactiveerd, zijn de prijzen doorgaans óf heel hoog, bij omhoog aanpassen, óf heel negatief, bij omlaag aanpassen.
De partijen die diensten leveren als BSP, worden door TenneT betaald. De kosten voor het regelen van de balansdelta worden op kwartier basis doorbelast aan de BRP. Dit wordt gedaan op basis van de verrekenprijzen onbalans. Deze worden per kwartier vastgesteld en kunnen bij de BRP tot hoge kosten leiden, maar ook tot hoge opbrengsten.
Sinds anderhalf jaar hebben we ook de rol van Congestion Service Provider (CSP) geformaliseerd. Deze partijen helpen zowel de landelijke als de regionale netbeheerders transportproblemen te voorkomen met capaciteitsbeperkende contracten en redispatch.
Wanneer wordt verwacht dat in een bepaald gebied teveel stroom op het net wordt gezet, wordt partijen op voorhand gevraagd af te schakelen. Dit is de capaciteitsbeperking. Wanneer in een gebied teveel stroom op het net wordt gezet, moet daar worden afgeschakeld maar in een ander gebied worden opgeschakeld om op systeemniveau toch balans te houden. Dit is vooral de redispatchfunctie.
Er zijn dus veel meer markten dan alleen de uurprijs ofwel het dynamisch contract. En eerlijk is eerlijk: als je weet hoe je een batterij goed kunt inzetten over de verschillende markten heen (dat noemen we revenue stacking), kun je met een batterij goed geld verdienen.
Ik heb zelf sinds 2016 een batterij (Tesla Powerwall) en daarmee heb ik een aantal jaren meegedaan met Crowdnett, een virtuele energiecentrale van Eneco. Ik kreeg een vaste vergoeding per jaar en een app waarmee ik kon volgen wat ze allemaal deden met mijn batterij. Superleerzaam vond ik die periode.
Het initiatief is helaas vroegtijdig beëindigd. Eneco was hiermee absoluut voorloper op de markt, en de markt is momenteel veel beter voor batterijen, maar het is ook een signaal aan al die nieuwkomers. Wanneer een ervaren en zeer gekwalificeerd energiebedrijf als Eneco met toegang tot alle markten er niet in slaagt dit tot een succes te maken, waarom zou dit wel lukken wanneer je niet eens toegang hebt tot al die markten?
Zonder rekening te houden met Depth of Discharge, Round Trip Efficiency en eigen verbruik, zou je met een 0,5C batterij (een twee-uurs batterij, een batterij met 1 MW vermogen en 2 MWh inhoud) in 2023 net geen € 100.000,- hebben verdiend, puur op basis van de day-ahead-uurprijs.
Op de onbalansmarkt (dus via de BRP) had je met eenzelfde batterij wel € 400.000,- kunnen hebben verdiend in 2023. Als je het helemaal perfect zou hebben gedaan iedere dag.
Met een Zonneplan-batterij van 10 kW en 20 kWh zou je theoretisch dus € 1.000,- verdiend kunnen hebben in 2023 op de day-ahead-markt of wel € 4.000,- verdiend kunnen hebben op de onbalansmarkt. Niet te verwarren met de balanceringsmarkten deze laatste.
Op de website van Zonneplan zie je dat hun ‘AI-gedreven Powerplay’ op basis van 2023 prijzen met een 10 kW / 15 kWh batterij opbrengsten realiseert van € 1.616,-. De vraag die bij mij dan rijst, is of het ‘AI-gedreven Powerplay’ nog niet zo goed is of dat Zonneplan lekker veel afroomt van de werkelijke verdiensten.
Maar los van Zonneplan. Ik zie dat veel partijen nu op de markt van de thuisbatterijen duiken met verschillende soorten aanbiedingen. Je kunt een batterij kopen en de leverancier gaat de batterij voor je op de markt zetten. Of je kunt de batterij huren en de leverancier gaat de batterij voor je op de markt zetten. Je kunt ook kopen of huren en het zelf doen.
Ik zie echter nog geen partij die aanbiedt jou een batterij te plaatsen en jou daarvoor een vaste vergoeding per jaar te betalen.
Wanneer al die partijen het allemaal zo goed weten en jou fantastische rendementen voorspiegelen, zou het toch een no-brainer moeten zijn om deze propositie in de markt te zetten. Zolang ze jou de batterij alleen maar willen verkopen of verhuren met een belofte op mogelijk rendement zonder een echte garantie op verdiensten, moet je je toch maar eens twee keer achter de oren krabben. Op dit moment ben ik niet overtuigd van het op korte termijn doorbreken van de thuisbatterij als virtuele energiecentrale.
Het verdienmodel van een partij als Zonneplan zit ook vooral in het managen van haar eigen onbalanspositie en dat kan hen veel geld opleveren of kosten besparen.
Dit laat overigens onverlet dat een thuisbatterij absoluut toegevoegde waarde kan hebben, ook wanneer je die zelf slim aanstuurt. De vraag is wel: wat gaat een virtuele energiecentrale betekenen voor het lokale elektriciteitsnet?
Wanneer de batterij op uurprijzen wordt ingezet, kan deze congestie verergeren tijdens de nachten. Bijvoorbeeld wanneer de uurprijzen laag zijn en ik mijn auto ook al laad en mijn warmtepomp draait. De batterij kan ’s middags congestie voorkomen of oplossen wanneer iedereen veel zonne-energie teruglevert, waardoor de prijzen laag zijn en mijn batterij daarom juist laadt.
Een belangrijk verdienmodel waar ik nog geen energiebedrijf over heb gehoord, is het inzetten van de thuisbatterij voor congestiedoeleinden.
Eén dezer dagen komt de eerste flextender van Stedin online. Een partij met duizend thuisbatterijen van 10 kW zou daar zomaar eens een goede deal kunnen maken. En het net ook echt kunnen helpen. Dan hebben we het pas echt over slim laden en niet enkel over financieel slim laden.
Zolang verkopers of verhuurders van thuisbatterijen geen garanties op inkomsten bieden, kan ik me niet voorstellen dat hier veel mensen instappen of intrappen. Want wanneer het te mooi lijkt om waar te zijn…