Afgelopen zaterdag schreef ik een column over de onverwacht hoge prijzen voor zondag 29 mei 2022 op de EPEX-Spot Day-Ahead-Markt in Nederland. De algehele verwachting was dat we voor de vierde dag op rij negatieve uurprijzen op de EPEX-Spot Day-Ahead-Markt (DAM) zouden zien, maar dat was niet het geval. Sterker: in plaats van negatieve uurprijzen waren de uurprijzen best hoog.
Ik heb de column op LinkedIn gepost en mijn netwerk gevraagd wat de oorzaak kan zijn.
Inmiddels is de post bijna 45.000 keer bekeken, heeft meer dan 150 duimpjes (omhoog) en op dit moment 36 reacties. In de reacties worden verschillende suggesties gedaan, variërend van verkeerde trade(s) en speculatie tot marktmanipulatie.
De algehele consensus onder experts lijkt de marktkoppeling met andere landen te zijn, dus laten we hier eens dieper induiken.
Onderstaande grafiek toont de import en export van elektriciteit per uur, het saldo en de gerealiseerde uurprijs op de EPEX-Spot DAM.
In mijn eerdere column benoemde ik al dat ik het vreemd vind dat afgelopen zondag geen negatieve uurprijzen zijn gerealiseerd in Nederland. Die conclusie trok ik op basis van het verwachte verbruik én de verwachte productie van zonne- en windenergie in Nederland.
Op basis van die voorspellingen en de daaraan gerealiseerde uurprijzen op 26, 27 en 28 mei was het te verwachten dat de uurprijzen op zondag ook negatief zouden zijn in de middaguren.
Wanneer dit keer wordt gekeken naar gerealiseerde im- en export gedurende de vier dagen, zou nog steeds de verwachting zijn geweest dat de prijzen negatief zouden zijn. Immer, op de drie voorgaande dagen werd eveneens geëxporteerd in de middaguren en waren de prijzen ook negatief. Toch was dit zondag niet het geval.
Interconnectoren
Nederland heeft elektriciteitsverbindingen met Groot Brittannië, Noorwegen, Denemarken, Duitsland en België. De NorNed-kabel (die met Noorwegen, 700 MW) ligt er overigens al sinds 6 mei uit.
ik heb specifiek naar de periode van 26 tot en met 29 mei 2022 gekeken, de periode waarvan gedacht werd dat deze een nieuw record zou vestigen qua aaneengesloten dagen met negatieve uurprijzen.
België. Onderstaande grafiek toont de uitwisseling tussen Nederland en België van 26 tot en met 29 mei. De afgelopen dagen heeft Nederland, op enkele uren na, vooral geëxporteerd naar België. Het exportpatroon is grillig en vrijdag en zondag werd in de middaguren veel meer geëxporteerd dan op donderdag en zaterdag.
Denemarken. Onderstaande grafiek toont de uitwisseling tussen Nederland en Denemarken van 26 tot en met 29 mei. Nederland heeft met Denemarken een mooie uitwisseling van duurzame energie. Het gros van de tijd importeren wij windenergie uit Denemarken en in de middag leveren we doorgaans vooral zonne-energie terug. Afgelopen zondag was dit veel minder het geval dan de drie dagen ervoor.
Duitsland. Onderstaande grafiek toont de uitwisseling tussen Nederland en Duitsland van 26 tot en met 29 mei. Met Duitsland hebben we meerdere verbindingen. Hier lijkt het alsof tegelijkertijd wordt geïmporteerd en geëxporteerd. Dat is ook zo, maar niet via één verbinding maar via meerdere. Wat opvalt, is dat 26, 27 en 28 mei in de middaguren en enkele ochtenduren meer werd geëxporteerd dan geïmporteerd, maar dat dit zondag niet het geval was.
Groot Brittannië. Onderstaande grafiek toont de uitwisseling tussen Nederland en Groot Brittannië van 26 tot en met 29 mei. een beetje vergelijkbaar met de uitwisseling tussen Nederland en Denemarken heeft Nederland ook een uitwisseling met Groot Brittannië. Groot Brittannië levert ons vooral 's nachts en wij hen overdag. Gedurende alle vier de dagen was dit ook het geval.
Alle verbindingen overziend, lijkt alleen Duitsland een iets ander patroon te hebben afgelopen zondag.
EPEX-Spot-DAM-prijzen
Onderstaande grafiek toont de gerealiseerde uurprijzen van de verschillende landen.
Wanneer we focussen op de prijzen van Nederland en Duitsland, zien we dat deze nauwelijks gelijklopen op 26, 27 en 28 mei. Alleen op zondag 29 mei lopen de prijzen opeens redelijk parallel.
Verklaring?
Ik denk dat voldoende is aangetoond dat er sprake is van marktkoppeling. Dit heeft sowieso niet ter discussie gestaan maar werd wel als reden aangedragen voor het uitblijven van negatieve prijzen op zondag.
Onderstaande grafiek toont (nog een keer) het netto saldo van de import en export van 26 tot en met 29 mei 2022.
Korte toelichting op de grafiek:
Op 26 mei was de export gemiddeld 2.221 MW tussen 12:00 en 16:00. Gemiddeld was de EPEX-Spot DAM-prijs in Nederland toen 7,90 euro per MWh negatief.
Op 27 mei was de export gemiddeld 3.219 MW tussen 12:00 en 16:00. Gemiddeld was de EPEX-Spot DAM-prijs in Nederland toen 63,12 euro per MWh negatief.
Op 28 mei was de export gemiddeld 3.951 MW tussen 12:00 en 16:00. Gemiddeld was de EPEX-Spot DAM-prijs in Nederland toen 74,65 euro per MWh negatief.
Op 29 mei was de export gemiddeld 1.374 MW tussen 12:00 en 16:00. Gemiddeld was de prijs toen 129,97 euro per MWh (positief).
Helaas heb ik nog steeds geen goede verklaring kunnen vinden. Luuk Veeken van Dexter Energy Services stelde wel de volgende goede vraag:
"Zou het kunnen dat er nu veel meer marktkoppeling optreedt aangezien totale vraag in EU veel lager ligt op zondag en daardoor er relatief meer interconnectie beschikbaar is tussen landen? Wat dus resulteert in prijsconvergentie."
Het gaat te ver om te zeggen dat 'de vraag stellen hem beantwoorden is' maar Luuk zou zomaar de verklaring hebben gevonden.