TB-spreads in Europa: van niche-metric naar onmisbare stuurvariabele

Top-Bottom spreads (TB-spreads) ontwikkelen zich snel tot een belangrijke prestatie-indicator voor energieopslag en flexibiliteitsassets in Europa. Wanneer de balanceringsmarkten (ancillary services zoals FCR en aFRR) verzadigen, verschuift het verdienmodel steeds meer richting groothandelsmarkten (wholesale).

De inkomsten van batterijen en flexibele assets gaan dan steeds sterker correleren met TB-spreads. Voor banken en investeerders is het monitoren van TB-spreads essentieel om de financierbaarheid, het neerwaartse risico en de allocatie van kapitaal te beoordelen.

Wat is een TB-spread?

Een TB1 is het hoogste minus het laagste uur binnen een dag. TB2/TB4 tellen de twee/vier hoogste uren op en trekken daar de twee/vier laagste vanaf.

Hieronder zie je de berekening van de TB1-spread van 31 augustus.

Hieronder zie je de berekening van de TB2-spread van 31 augustus.

Hieronder zie je de berekening van de TB3-spread van 31 augustus.

Hieronder zie je de berekening van de TB4-spread van 31 augustus.

TB’s geven zo een bovenkant voor arbitrage-opbrengst bij perfecte timing (en zonder verliezen). Voor de duidelijkheid: een TB-spread is géén omzet, het is een indicatie. Onbalans, congestie en energetische verliezen kunnen voor afwijkingen zorgen.

Ook belangrijk: een TB-spread wordt uitgedrukt in euro per MW en niet per MWh. Heb je een batterij van 1 MW vermogen en 1 MWh inhoud, dan kijk je met gemiddeld 1 cyclus naar de TB1-spread. Heb je een batterij van 1 MW vermogen en 2 MWh inhoud, dan kijk je met gemiddeld 1 cyclus naar de TB2-spread. Maar heb je een batterij van 1 MW / 2 MWh die gemiddeld 1,5 cycli maakt, dan kijk je naar de TB3-spread of wanneer deze gemiddeld 2 cycli maakt, naar de TB4-spread.

Waarom is het monitoren van TB-spreads zo belangrijk?

Er is een aantal redenen waarom het monitoren van TB-spreads steeds belangrijker wordt:

• Meer volatiliteit: Het aantal uren met nul- of negatieve prijzen neemt sterk toe; hittegolven leiden tot extreme spreads boven €400/MWh, waardoor zowel dalen als pieken sterker worden.

• Verschuiving verdienmodel: Batterij-inkomsten verschuiven (op termijn) van onbalans, intraday en balanceringsmarkten richting energie-arbitrage op de day-ahead waardoor TB-spreads steeds beter de gerealiseerde opbrengsten weerspiegelen.

• Operationele risico’s: Marktstoringen en koppeling-issues (zoals SDAC-decoupling) kunnen incidenteel zeer brede spreads veroorzaken, wat zowel extra kansen als risico’s creëert en het belang van real-time monitoring benadrukt.

Ontwikkeling TB-spreads Nederland

Onderstaande grafiek toont de ontwikkeling van de TB-spreads in Nederland vanaf 1 januari 2020 tot en met vandaag.

De grafiek laat duidelijk zien dat de TB-spreads (2022 is de grote uitzondering door de gascrisis) steeds verder oplopen.

Op dit moment zit de TB1-spread in Nederland op circa 136 €/MW, de TB2 op circa 255 €/MW en de TB4 op circa 446 €/MW. Ter vergelijking: heel vorig jaar zaten deze op respectievelijk circa 113, 211 en 363 €/MW. De TB-spreads zijn dus flink gestegen ten opzichte van vorig jaar en ook ten opzichte van 2023, 2021 en 2020. Nogmaals: 2022 was de grote uitzondering. Dit werd vooral veroorzaakt door de hoge gasprijs. En het klinkt misschien gek maar zonne- en windparken, batterijen maar ook kerncentrales profiteren allemaal van hoge gasprijzen.

Elektriciteitsmix

De TB-spreads kunnen per land verschillen en zijn onder andere afhankelijk van de elektriciteitsmix. Hieronder zie je bijvoorbeeld de TB-spreads van Duitsland (boven) en België (onder).

Investeerders en financiers

TB-spreads zijn voor investeerders en financiers een cruciale maatstaf: ze fungeren als betrouwbare proxy voor potentiële inkomsten uit energie-arbitrage en bieden met P50/P90-scenario’s een transparant, risicogecorrigeerd beeld dat de financierbaarheid en structurering van de lening ondersteunt.

Daarnaast helpen ze bij waardering en technologiekeuze (optimale opslagduur per markt), geven volatiliteitsbanden inzicht in staartrisico's, de benodigde bied- c.q. hedgestrategieën én vormen ze een uniforme benchmark om verschillende landen en markten te vergelijken en zodat hun kapitaal efficiënt ingezet kan worden.

Profiteia

Vanaf vandaag gaat Profiteia de TB-spreads wekelijks rapporteren. Standaard die voor Nederland en iedere week laten we ook andere landen zien in de 'TB-spread' nieuwsbrief. Hiervoor kun je je aanmelden op de website van Profiteia. Dat doe je hier: https://profiteia.io/tb-spreads/

Wil je de TB-spreads van alle EU-landen dagelijks monitoren? Dan is het een kwestie van een flexabonnement afsluiten. Dat doe je hier: https://profiteia.io/abonnementen/